Зооморфная керамика поселения Сарвантепе

Авторы

  • Шамиль Надирович Наджафов Институт археологии и антропологии Национальной Академии наук Азербайджана (НАНА) https://orcid.org/0000-0001-8834-7188

DOI:

https://doi.org/10.52967/akz2024.4.26.63.80

Ключевые слова:

археология, Азербайджан, Газах, Сарвантепе, ходжалы-кедабекская археологическая культура, поселение, поздняя бронза-ранний железный век, археологические раскопки, артефакты, керамика, зооморфный декор

Аннотация

Люди всегда задавались вопросом, когда и как появился человеческий род. Ответ на этот вопрос находили в мире животных, которые окружали человека, предполагали, что великие предки людей когда-то произошли от определённых животных, или что между людьми и этими животными существует какая-то духовная, мистическая связь. Поэтому животные были освящены, их изображения наносились на керамику, металл, камень, дерево и т. д. В статье рассматривается зооморфный декор керамики, найденной на поселении Сарвантепе (Рустепе), которое датируется периодом поздней бронзы–ранним железом (2-я пол. II тыс. – нач. I тыс. до н.э.); дана характеристика изображений и затронуты вопросы семантического значения декора. Зооморфные изображения выполнялись процарапыванием и надрезкой, в основном же использовался метод лепки.

Библиографические ссылки

Guseynova, M. A. 1989. Keramika Vostochnogo Zakavkaz'ya epokhi pozdney bronzy i rannego zheleza (XIV–IX vv. do n.e. (Ceramics of Eastern Transcaucasia of the Late Bronze and Early Iron Ages (14th–9th centuries BCE). Baku: “Elm” Publ. (in Russian).

Jafarzade, I. M. 1946. In: Izvestiya AN Az. SSR (News of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR), 4/9, 84–97 (in Russian).

Jafarzade, I. M. 1948. In: Izvestiya AN Az. SSR (News of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR), 6, 81–94 (in Russian).

Ivanovskiy, A. A. 1911. Po Zakavkaz'yu (In Transcaucasia). Moscow: printing house of A.I. Mamontov and Co (in Russian).

Kasamanli, G. P., Guseynova, М. А. 1986. Arheologicheskie pamyatniki Kedabekskogo rayona (Archaeological sites of the Kedabek district). Baku: Az.SSR Academy of Sciences (in Russian).

Kuftin, B. А. 1949. Materialy k arkheologii Kolkhidy (Materials for the archaeology of Kholchids). Vol. 1. Tbilisi: “Tekhika da shroma” Publ. (in Russian).

Kushnareva, K. K., Chubinishvili, T. N. 1970. Drevniye kultury yuzhnogo Kavkaza (V–III tys. do n.e.) (Ancient cultures of the southern Caucasus (5th–3rd millennia BCE). Leningrad: “Nauka” Publ. (in Russian).

Makhmudov, F. R. 2008. Kultura yugo-vostochnogo Azerbaydzhana v epokhu bronzy i rannego zheleza (The culture of southeastern Azerbaijan in the Bronze and early Iron Ages). Baku: “Nafta-Press” Publ. (in Russian).

Najafov, Sh. N. 2012. In: Azerbaydzhan i azerbaydzhantsy (Azerbaijan and Azerbaijanis), 3–4, 57–64 (in Russian).

Nadzhafov, Sh. N. 2018. In: Bessudnov, A. A., Tkach, E. S. (eds.). Aktualnaya arkheologiya 4: kompleksnyye issledovaniya v arkheologii (Actual archaeology 4: comprehensive research in archaeology.) St. Peterburg: Institute for the History of Material culture; “Nevjskaya Knijnaya Tipografiya” Publ., 275–278 (in Russian).

Narimanov, I. G. 1987. Kultura drevneyshego zemledelchesko-skotovodcheskogo naseleniya Azerbaydzhana (The culture of the most ancient agricultural and pastoral population of Azerbaijan). Baku: “Elm” Publ. (in Russian).

Noneshvili, А. I. 1992. Pogrebalnyye obryady narodov Zakavkaz'ya (Funeral rites of the peoples of Transcaucasia). Tbilisi: “Metsniereba” Publ. (in Russian).

Piotrovskiy, B. B. 1949. Arkheologiya Zakavkaz'ya s drevneyshikh vremen do pervogo tysyachiletiya do n. e. Kurs lektsiy (Archaeology of Transcaucasia from ancient times to the 1st millennium BCE. Course of lectures). Leningrad: Leningrad State University (in Russian).

Smirnov, K. F. 1949. In: KSIIMK (Brief communications of the Institute for the History of Material culture), 24, 43–71 (in Russian).

Tokarev, S. A. 1990. Ranniye formy religii (Early forms of religion). Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).

Chubinishvili, T. N. 1957. Drevneyshiye arkheologicheskiye pamyatniki Mtskheta. XV–XIV vv. do n.e (The most ancient archaeological monuments of Mtskhet. 15th–14th centuries BCE). Тbilisi: Georgia SSR Academy of Sciences (in Russian).

Agalarzade, A. M. 2022. In: Povolzhskaya arheologya (The Volga river region archaeology), 1 (39), 130–144 (in English).

Akture, S. 1997. Anadoluda bronz çağı kentleri (Bronze Age cities in Anatolia). İstanbul: “Tarih Vakfı Yurt” Publ. (in Turkish).

Arık, R. O. 1933. In: Türk Tarih, Arkeologiya ve Etnoqrafya Dergisi (Journal of Turkish History, Archaeology and Ethnography), 1, 22–63 (in Turkish).

Aslanov, Q. Q. 1980. In: Azərbaycanın Maddi Mədəniyyəti (Material Culture of Azerbaijan), 9, 48–59 (in Azerbaijanian).

Alakberli, Y. A. 2007. Qərbi Azərbaycan abidələri (Western Azerbaijan monuments). Baku: “Nurlan” Publ. (in Azerbaijanian).

Aliyev, V. H. 1976. In: Azərbaycanın Maddi Mədəniyyəti (Material Culture of Azerbaijan), 8, 104–130 (in Azerbaijanian).

Aliyev, V. H. 1977. Azərbaycanda tunc dövrünün boyalı qablar mədəniyyəti (Culture of painted vessels of the Bronze Age in Azerbaijan). Baku: “Elm” Publ. (in Azerbaijanian).

Aliyev, V. H. 1992. In: Azərbaycanda arxeologiya və etnoqrafiya elmlərinin son nəticələrinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları (Materials of the scientific conference dedicated to the latest results of the sciences of archaeology and ethnography in Azerbaijan), 33–36 (in Azerbaijanian).

Askarov, Sh. 1985. In: Qobustan (Gobustan), 2, 71–74 (in Azerbaijanian).

Bakhshaliyev, V. B. 2003. Gəmiqaya təsvirləri (Images of Gemigaya). Baku: “Elm” Publ. (in Azerbaijanian).

Goyushova, T. N., Babayeva, T. V. 2008. In: Azərbaycanda arxeoloji tədqiqatlar–2008 (Archaeological investigations in Azerbaijan–2008), 49–52 (in Azerbaijanian).

Huseynov, M. M., Najafov, Sh. N. 2013. In: Azərbaycan arxeologiyası və etnoqrafiyası (Archaeology and ethnography of Azerbaijan), 1, 100–106 (in Azerbaijanian).

Imanov, E. M. 2015. In: AMEA Naxçıvan bölməsi. İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun axtarışları (Nakhchivan section of ANAS. Research Institute of Arts, Language and Literature), 2, 155–161 (in Azerbaijanian).

Ismayılov, Q. S. 1962. In: Azərbaycan SSR EA-nın Məruzələri (Reports of the EA of the Azerbaijan SSR), 10/18, 95–99 (in Azerbaijanian).

Koshay, N. Z., Akok, M. 1973. Alaca Höyük kazısı 1963–67 çalışmaları ve keşiflere ait ilk rapor (First report of the Alaca Höyük excavation work and discoveries in 1963–67). Ankara: “Türk Tarih Kurumu basımevi” Publ. (in Turkish).

Museyibli, N. A. 1998. In: Tarix və onun problemləri (History and its problems), 4, 18–20 (in Azerbaijanian).

Museyibli, N. A. 2007. In: 2006–2007-ci illərdə Azərbaycanda aparılmış arxeoloji və etnoqrafik tədqiqatların yekunları (Materials of the scientific conference dedicated to the latest results of the sciences of archaeology and ethnography in Azerbaijan). Baku: “Nafta-Press” Publ., 46–48 (in Azerbaijanian).

Museyibli, N. A., Najafov, Sh. N. 2019. Zəyəmçay nekropolu (Zayamchay necropolis). Baku: “Elm & Tehsil” Publ. (in Azerbaijanian).

Museyibli, N. A., Najafov, Sh. N., Huseynov, M. M. 2021. Tovuzçay nekropolu ( Tovuzchay necropolis). Baku: “Elm & Tehsil” Publ. (in Azerbaijanian).

Najafov, Sh. N. 2017. In: Мuseibli, N. А. (ed.-сomp.). Problems of the archaeology of the Caucasus and Near East (Neolithic–Late Bronze Age). Baku: “AFPoliqrAF” Publ., 240–264 (in English).

Narimanov, I. H., Khalilov, J. A. 1962. In: Azərbaycanın Maddi Mədəniyyəti (Material Culture of Azerbaijan), 4, 6–67 (in Azerbaijanian).

Patrikeev, M., Harper, G. H. 2004. The Birds of Azerbaijan (Faunistia). Baku: “Pensoft” Publ. (in English).

Gazıyev, S. M. 1962. In: Azərbaycanın Maddi Mədəniyyəti (Material Culture of Azerbaijan), 4, 140–170 (in Azerbaijanian).

Guliyev, F. E. 2008. Azərbaycanın kurqan qəbirlərində at dəfni (Horse burial in kurgan graves of Azerbaijan). Baku: “Elm” Publ. (in Azerbaijanian).

Guliyeva, N. M. 2009. Etnoqrafiya və etnologiya (Ethnography and ethnology). Baku: “Elm” Publ. (in Azerbaijanian).

Rustamov, J. N. 1994. Qobustan dünyası (Gobustan world). Baku: “Azerneshr” Publ. (in Azerbaijanian).

Sevin, V. 2003. Anadolu arkeolojisi (Anatolian archaeology). İstanbul: “Der” Publ. (in Turkish).

Khalilov, J. A. 1958. In: Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri (News of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR), 2, 29–40 (in Azerbaijan).

Загрузки

Опубликован

2024-12-31

Как цитировать

Наджафов S. (2024). Зооморфная керамика поселения Сарвантепе. Археология Казахстана, 26(4 (26), 63–80. https://doi.org/10.52967/akz2024.4.26.63.80

Выпуск

Раздел

Вопросы археологии