ТАРАНҒҰЛ ҚОНЫСЫ АРХЕОЗООЛОГИЯЛЫҚ МАТЕРИАЛДАРЫН САРАПТАУ (алдын ала мәліметтер)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2021.2.12.141.151Түйін сөздер:
археология, Қазақстан, дала аймағы, Ор-Елек қыраты, қола дәуірі, қоныс, остеология, археозоология, сараптауАннотация (түйіндеме)
Остеологиялық материал – керамика фрагменттерінен кейін археологиялық нысандардан көптеп табылатын олжалардың бірі. Бұл ерекшелік Қазақстандағы қола дәуіріндегі қоныс-мекендердің көпшілігіне тән. Сонымен бірге, остеологиялық материал көбінесе жан-жақты зерттеулерден тыс қалып қояды, бұл өз кезегінде палеозоологиялық талдаулардың өзектілігін тудырады. Орал-Мұғалжар өңірінің қола дәуіріндегі әртүрлі ескерткіштерінің ұзақ уақыт зерттелу тарихына қарамастан, аталған өңірдің қола дәуіріндегі остеологиялық материалдардың зерттеуге тартылуы эпизодтық мәнге ие болып келеді. Аталған мәселенің негізінде тарихи үдерістерді қайта түзу және Орал-Мұғалжар өңірінің елді мекендеріндегі мәдени-шаруашылық түрлерін анықтау мақсатында, біз қола дәуірімен мерзімделетін Таранғұл қонысынан (Қарғалы ауданы, Ақтөбе обл.) 2020 жылы табылған археозоологиялық материалдарға сараптама жасадық. Бұл ескерткіштің ерекшелігі қола дәуірінің белгілі және толық зерттелген ескерткіштері – Шаншар археологиялық кешені мен Чудской мыс (кеніші) өндіру орнына жақын орналасуы болып табылады. Мақалада Таранғұл қонысынан табылған археозоологиялық материалдарды талдауының алдын-ала нәтижелері көрсетілген. Зерттеу барысында палеозоологиялық сараптама жасалды. Атап айтқанда, жануарлардың түрлері анықталып, сүйек қалдықтардың негізінде фаунистикалық талдау жүргізілді. Жалпы, Таранғұл қонысынан анықталған остеологиялық материалдар бізге белгілі бір шағын аудандағы ежелгі халықтың арасындағы қатынасты және жергілікті ықшам ауданның палеоэкономикасын тарихи қайта түзуді қарастыруға мүмкіндік береді.
Библиографиялық сілтемелер
Akaevskiy, A. I., Yudichev, Yu. F., Seleznev, S. B. 2005. Seleznev, S. B. (ed.). Anatomiya domashnikh zhivotnykh (Pet Anatomy). Moscow: “Akvapiym-Print” (in Russian).
Akhinzhanov, S. M., Makarova, L. A., Nurumov, T. N. 1992. K istorii skotovodstva i okhoty v Kazakhstane (po osteologicheskomu materialu iz arkheologicheskikh pamyatnikov eneolita i bronzy) (On the history of cattle breeding and hunting in Kazakhstan (based on osteological material from archaeological sites of the Eneolithic and Bronze Age). Alma-Ata: “Gylym” Publ. (in Russian).
Baitileu, D. A., Kaliyeva, Zh. S. 2020. In: Urazova, A. B. (ed.). Kadyrbayevskiye chteniya–2020 (Kadyrbayev readings–2020). Aktobe: Aktobe Regional Museum of Local History, 7-22 (in Russian).
Gayduchenko, L. L., Loman, V. G. 2015. In: Tishkin, A. A. (ed.). Arheologiya Zapadnoy Sibiri i Altaya: opyt mezhdisciplinarnyh issledovaniy (Archeology of Western Siberia and Altay: experience of interdisciplinary research). Barnaul: Altay State University, 200-204 (in Russian).
Erokhin, N. G., Bachura, O. P. 2011. In: Metodika mezhdissiplinarnyh arheologicheskih issledovaniy (Methodology of interdisciplinary archaeological research). Omsk: “Nauka” Publ., 62-69 (in Russian).
Kosintsev, P. A., Bachura, O. P. 2013. In: Vinogradov, N. B., Epimakhov, A. V. (eds.). Drevnee Ustie: ukreplennoe poselenie bronzovogo veka v yuzhnom Zauralie. Kollektivnaya monografiya (Ancient Ustie a fortified settlement of the Bronze Age in the southern Trans-Urals. Collective monograph). Chelyabinsk: “Abris”, 363-387 (in Russian).
Kosintsev, P. A., Varfolomeev, V. V., Kisagulov, A. V. 2020. In: Margulan readings–2020). Almaty: A.Kh. Margulan Archeology Institute, 1, 196-179 (in Russian).
Kosintsev, P. A., Gimranov, D. O, Loman, V. G. 2020. In: Abuseitova, M. K. (ed.). Istoriya i kultura Velikoy Stepi (History and culture of the Great Steppe). Almaty: “Shygys pen Batys” Publ., 200-205 (in Russian).
Kosintsev, P. A., Stefanov, V. I., Trufanov, A. Ya. 1989. Aktualnye problemy metodiki zapadnosibirskoy arheologii (Actual problems of the methodology of West Siberian archeology). Novosibirsk: Institute of History, Philology and Philosophy of the SB Academy of Sciences of the USSR, 138-141 (in Russian).
Mezhdunarodnaya veterinarnaya anatomicheskaya nomenklatura na latinskom i russkom yazykah. 2013 (International Veterinary Anatomical Nomenclature in Latin and Russian). 5 ed.: Translation and Russian terminology by Prof. Zelenevskiy, N. V. Saint Petersburg: “Lan” Publ. (in Russian and Latin).
Rassadnikov, A. Y. 2017. In: Vestnik arkheologii, antropologii i etnografii, 2 (37), 163-168 (in Russian).
Tkachev, V. V. 2008. In: Voprosy istorii i arkheologii Zapadnogo Kazakhstana, 2 (9), 248-257 (in Russian).
Tkachev, V. V. 2007. Stepi Yuzhnogo Priuraliya i Zapadnogo Kazakhstana na rubezhe epokh sredney i pozdney bronzy (Steppes of the Southern Urals and Western Kazakhstan at the turn of the Middle and Late Bronze Age). Aktobe: Aktobe Regional Center of History, Ethnography and Archeology (in Russian).
Tkachev, V. V., Baitleu, D. A., Noskevich, V. V., Yuminov, A. M., Bebnev, A. S., Vdovin, A. G., Ankushev, M. N., Zhalmagambetov, Zh. M. 2013. In: Trudy filiala Instituta arkheologii im. A.Kh. Margulana v g. Astana, 2, 264-288 (in Russian).
Shagirbayev, M. S., Utubayev, J. R. 2019. In: Kazakhstan Archeology, 4 (6), 79-116 (in Kazakh).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2021 Байтілеу Дархан Айтжанұлы, Шагирбаев Мамбет Сапарбекович
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
