Дәстүрден инновацияға: Ақмола облысы археологиясындағы ГАЖ
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2024.1.23.115.129Түйін сөздер:
Ақмола облысы, картография, географиялық ақпараттық жүйелер, қашықтықтан зондтау, кеңістіктік талдауАннотация (түйіндеме)
Бүкіл Қазақстан шеңберіндегі археологиялық картаның алғашқы тәжірибесі 1960 ж. жүзеге асырылды. Бұл басылым К.А. Ақышевтің басшылығымен 1953–1956 жж. тың экспедицияларының қарқынды барлау жұмыстарының нәтижесі болды. Қазіргі уақытта археологиялық жұмыстардың ауқымы, зерттелетін кеңістіктердің кеңеюі және геоақпараттық мүмкіндіктер картографияға деген жаңа талаптар мен тәсілдерді қалыптастырды. Компьютерлік технологиялардың дамуы және геоақпараттық жүйелердің пайда болуы зерттеушілердің құралдарын едәуір кеңейтті, жер бетінен алынған деректерді талдау мен өңдеудің тиімділігін арттырды. Бұл рөл бастапқыда ұшақтар мен тікұшақтарға, кейінірек спутниктік жүйелерге, ал қазір ұшқышсыз ұшу аппараттарына жүктелді. Терең әрі жан-жақты зерттеулер жүргізуге мүмкіндік беретін үлкен көлемдегі деректерді сақтау және талдау заманауи технологиялардың басты артықшылығы болып табылатыны сөзсіз. Дейтұрғанмен археологияда жарты ғасырдан астам уақыт бұрын туындаған міндет өзектілігін жоғалтқан жоқ. Карталарды құру процесінің айтарлықтай жеңілдетілгеніне қарамастан, біз әлі археологиялық зерттеулердегі есептеу жүйелерінің барлық әлеуетін толық зерделей қойған жоқпыз. Мақалада Ақмола облысы археологиялық ескерткіштерінің картасын жасау үлгісі келтірілген. Геоақпараттық жүйені дайындау барысында 1032 ескерткіш бойынша деректер өңделіп, картаға түсірілді. Сондай-ақ мәліметтер базасын қалыптастырудың және күнделікті зерттеулерде қашықтықтан зондтау әдістерін қолданудың ең ыңғайлы тәсілдері қарастырылды, археологиядағы ГАЖ дамуының болашағы туралы болжам жасалды.
Библиографиялық сілтемелер
Ageyeva, Ye. I., Akishev, K. A., Kushayev, G. A., Maksimova, A. G., Senigova, T. N. (compl.). 1960. Arkheologicheskaya karta Kazakhstana (Archaeological map of Kazakhstan). Alma-Ata: Academy of Sciences of the KazSSR (in Russian).
Artemyev, E. V., Drozdov, N. I., Zaytsev, N. K., Shaparev, N. Ya., Yakubailik, O. E., Shahmatov, A. V. 1998 In: Vychislitelniye tehnologii (Computing technologies), 3, 5–10 (in Russian).
Afanasyev, G. E., Savenko, S. N., Korobov, D. S. 2006 Drevnosti Kislovodskoj kotloviny (Antiquity of the Kislovodsk basin). Moskva: “Nauchnyj mir” Publ. (in Russian).
Baipakov, K. M., Voyakin, D. A., Amirov, E. Sh., Sejtkaliev, M. K. 2014. In: Izvestiya Naczionalnoj akademii nauk Respubliki Kazakhstan. Seriya obshhestvennykh i gumanitarnykh nauk (News of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. Social Sciences and Humanities Series), 5, 195–206 (in Russian).
Begleczova, S. V., Knyazeva, L. F., Telegina, M. V. 2006. In: Kratkie soobshcheniya Instituta arkheologii (Brief communications of the Institute of Archaeology), 220, 184–193 (in Russian).
Belim, S. V., Brechka, D. M., Gorbunova, T A., Larionov, I. B., Schmidt, I. V. 2016. In: Matematicheskie struktury i modelirovanie (Mathematical Structures and Modeling), 3 (39), 119–125 (in Russian).
Vasilev, S. A. 2005. In: Ivanova M G., Zhurbin I. V. (ed.). Arkheologiya i kompyuternye tekhnologii: predstavlenie i analiz arkheologicheskikh materialov (Archaeology and computer technology: presentation and analysis of archaeological materials), 13–21 (in Russian).
Zhitova, E. N., Shlempa, O. A. 2017. In: ИнтерКарто. ИнтерГИС (InterKarto. InterGIS). 23 (2). 33–39 (in Russian).
Koshelenko, G. A., Gaibov, V. A., Trebeleva, G. V. 2007. In: Archeologija i geoinformatika (Archaeology and geoinformatics) URL: https://www.archaeolog.ru/media/periodicals/agis/AGIS-4/Koshelenko/koshelenko.html (дата обращения: 07.03.2024) (in Russian).
Makarov, N. A., Zelentsova, O. V., Korobov, D S., Voroshilov, A. N. 2017. In: Vestnik Rossiiskoy Akademii Nauk (Bulletin of the Russian Academy of Sciences), 87, 7, 622–634 (in Russian).
Makarov, N. A., Zelentsova, O. V., Korobov, D. S., Voroshilov, A. N., Chernikov, A. P. 2015. In: Kratkiye soobshcheniya Instituta Arkheologii (Brief Communications of the Institute of Archaeology). 237, 7–19 (in Russian).
Purtov, A. M., Tataurov, S. F., Shlyushinsky, A. V. 2006. In: Omskij nauchny`j vestnik (Omsk Scientific Bulletin), 7, (43), 140–143 (in Russian).
Svod pamyatnikov istorii i kultury Respubliki Kazakhstan Aqmolinskaya oblast (The official list of historical and cultural monuments of the Republic of Kazakhstan. Akmola region). 2009. Almaty: “Aruna” Publ. (in Russian).
Stepanov, V. B., Hamakawa, M., Krasilnikova, N. A. 2022. In: Kratkiye soobshcheniya Instituta Arkheologii (Brief Information of the Institute of Archaeology), 267, 275–289 (in Russian).
Tleugabulov, D. T., Dukombaiev, A. T. Brynza, T. V. 2022. In: Oriental Studies, 15, 5, 1094–1109. (in Russian).
Khabdulina, M. K., Koshman, T. V., Eginbay, A. E. 2023. In: Kazakstana arkeologiyasy (Kazakhstan Archeology), 3 (21), 17–31 (in Russian).
Agapiou, A. 2020. In: Remote Sensing. URL: https://doi.org/10.3390/rs12030579 (accessed: 20.02.2024) (in English).
Agapiou, A., Lysandrou, V. 2015. In: JAS, 4, 192–200 (in English).
Agapiou, A., Lysandrou, V., Sarris, A., Papadopoulos, N., Hadjimitsis, D. G. 2017. In: Geosciences, 7, 40-59 (in English).
Agapiou, A. Sarris, A. 2018. In: Remote Sensing, 10 (11), 3–22 (in English).
akishevinstitute. URL: https://akishevinstitute.maps.arcgis.com/apps/mapviewer/index.html?webmap=d10a5835d1974a268a2dba22394b8bb6 (accessed: 07/03/2024)
Alexakis, D., Sarris, A., Astaras, T., Albanakis, Κ. 2009. In: Sensors, 2009, 9 (2), 1167–1187 (in English).
Alexakis, A., Sarris, A., Astaras, T., Albanakis, K. 2011. In: JAS, 38 (1), 89–100 (in English).
Gillespie, S D. 2011. In: Latin American Antiquity, 22 (1), 3–36 (in English).
Luo, L., Wang, X., Guo, H., Lasaponara, R.; Zong, X., Masini, N., Wang, G., Shi, P., Khatteli, H., Chen, F., et al. 2019. In: Remote Sensing of Environment, 232, 3–34 (in English).
Magnini, L., Bettineschi, C. 2019. In: JAS, 107, 10–22 (in English).
Opitz, R., Herrmann, J. Recent Trends and Long–standing 2018 In: Journal of Computer Applications in Archaeology, 1(1), 19–41 (in English).
Rocha, L., Branco, G. 2009. In: ArcheoSciences, 33, 141–142 (in English).
Rhind, D., 1988. In: International Journal of Geographical Information Systems, 2 (1), 23–28 (in English).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Артур Мухаметзянов, Марал Хабдулина
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
