Таңбалы шатқалының петроглифтерін консервациялаудың геологиялық-геоморфологиялық аспектілері

(Шу-Іле таулары)

Авторы

  • Саида Араповна Нигматова Қ.И. Сәтбаев атындағы Геология ғылымдары институты; Satbaev University https://orcid.org/0000-0002-9556-8509
  • Ильнура Толкуновна Мадиярова Қ.И. Сәтбаев атындағы Геология ғылымдары институты; Satbaev University https://orcid.org/0000-0002-3580-029X
  • Татьяна Евгеньевна Пирогова Қ.И. Сәтбаев атындағы Геология ғылымдары институты; Satbaev University https://orcid.org/0000-0001-5875-4401
  • Оксана Викторовна Марынич «Қазақстандық қолданбалы экология агенттігі» ЖШС https://orcid.org/0009-0006-6617-9172

DOI:

https://doi.org/10.52967/akz2024.1.23.350.367

Түйін сөздер:

Таңбалы, петроглифтер, геологиялық-геоморфологиялық зерттеу, консервация, инженерлік геология, жоғарғы ордовик, құмтас, алевролиттер

Аннотация (түйіндеме)

Елдің археологиялық және тарихи-мәдени мұрасын сақтау үрдісі заңнамалық базаны қалыптастыру мәселесі, археологтар мен реставраторлардың жұмысы ғана емес, археологиялық ескерткіш қалыптасқан геологиялық және табиғи ортаны арнайы зерттеу болып табылады. Мақалада «Таңбалы археологиялық ландшафтының петроглифтері» атты ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мұра нысанының петроглифтері бар жартасты түзілімдерді геологиялық және геоморфологиялық зерттеу деректері келтірілген. 2022–2023 жж. «Остров Крым» ғылыми-реставрациялық зертханасының тапсырысы бойынша жүргізілген далалық және камералдық жұмыстар барысында петроглифтердің I–III топтарына толық зерттеу жүргізілді, осы бірегей археологиялық ескерткіштің сақталуына әсер ететін табиғи абиотикалық және биотикалық факторлар көрсетілді.

Библиографиялық сілтемелер

Apollonov, M. K., Bandaletov, S. M., Nikitin, I. F. 1980. Granitsa ordovika i silura v Kazahstane (The border of the Ordovician and Silurian in Kazakhstan). Alma-Ata: “Nauka” Publ. (in Russian).

Aubekerov, B. Z., Nigmatova, S. A. 2021. In: Kazakstan arheologiyasy (Kazakhstan Archeology), 1 (11), 120-144 (in Russian).

Aubekerov, B. Z., Nigmatova, S. A., Rogozhinskiy, A. E., Sala, R. 2003. In: Veselova, L. K., Kuanyshbayev, S. B. (eds.). Vtorye Zhandaevskie chteniya (2nd Jandayev readings). Almaty: “Qazaq University” Publ., 289–294 (in Russian).

Rachkovskaya, E. I., Volkova, E. A., Khramtsov, V. N. (eds.). 2003. Botanıcheskaıa geografııa Kazahstana ı Sredney Azii (v predelah pustynnoi zony) (Botanical geography of Kazakhstan and Central Asia (within the desert zone)). Saint Petersburg, 161-162 (in Russian)

Epifantsev, O. G., Pletenchuk, N. S. 2008. Treshchinovatost gornyh porod. Osnovy teorii i metody izucheniya: metod. rekom. (Fracturing of rocks. Fundamentals of theory and methods of study: method. recom.). Novokuznetsk: Sibirian State industrial University (in Russian).

Baitulin, I. O. (ed.). 2014. Krasnaya kniga Kazahstana: Rasteniya. Izd. 2-e, ispr. i dop. (The Red Book of Kazakhstan: Plants. 2nd edition, correct. and add.). Almaty: “ArtPrintXXI” Publ. Vol. 2., part 1 (in Russian).

Marynich, O. V., Nigmatova, S. A. 2005. In: Baitulin, I. O., Bizhanova, G. K. (eds.). Botanicheskie issledovaniya v Kazahskom Altae (Botanical research in the Kazakh Altai). Almaty, 145-148 (in Russian).

Nikitin, I. F. 1972. Ordovik Kazahstana. Ch. I. Stratigrafiya (Ordovician of Kazakhstan. Part I. Stratigraphy). Alma-Ata: “Nauka” Publ. (in Russian).

Nikitina, O. I., Tolmacheva, T. Y. 2013. In: Fedonkin, M. A. (ed.). Obshchaya stratigraficheskaya shkala Rossii. Sostoyanie i perspektivy obustroistva (The general stratigraphic scale of Russia. The state and prospects of the arrangement). Moscow: “Lema” Publ., 129-132 (in Russian).

Popov, Y. V., Pustovit, O. E. 2016. Kurs «Obshchaya geologiya». Uchebnoe posobie k razdelu «Kontinentalnye sklonovye protsessy i otlozheniya» (Course "General geology". Textbook for the section "Continental slope processes and deposits"). Moscow; Berlin: “Direkt-Media” Publ. (in Russian).

Resheniya III Kazahstanskogo stratigraficheskogo soveshchaniya po dokembriyu i fanerozoyu. Ch. 1. Dokembriy i paleozoy (Decisions of the 3rd Kazakhstan Stratigraphic Meeting on Precambrian and Phanerozoic. Part 1. Precambrian and Paleozoic). Alma-Ata 1991 (in Russian).

Rogozhinskiy, A. E. 2011. Petroglify arheologicheskogo landshafta Tamgaly (Petroglyphs of the archaeological landscape of Tamgaly). Almaty (in Russian).

Aubekerov, B. J., Sala, R., Nigmatova, S. A. 2003. In: Pages News, 11, nr. 2&3, 24-26 (in English).

Загрузки

Опубликован

2024-03-31

Қалай дәйексөз келтіруге болады

Нигматова, С. А., Мадиярова, И. Т., Пирогова, Т. Е., & Марынич, О. В. (2024). Таңбалы шатқалының петроглифтерін консервациялаудың геологиялық-геоморфологиялық аспектілері : (Шу-Іле таулары). Қазақстан археологиясы, (1 (23), 350–367. https://doi.org/10.52967/akz2024.1.23.350.367

Выпуск

№ 1 (23) (2024): Қазақстан археологиясы

Бөлім

Пәнаралық зерттеулер

Лицензия

Copyright (c) 2024 Нигматова С.А., Мадиярова И.Т., Пирогова Т.Е., Марынич О.В.

Лицензия Creative Commons

Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.