Ешкіөлместегі қазақ этнографиялық жартас суреттері мен араб графикалы мәтін
(Оңтүстік-Шығыс Қазақстан)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2023.2.20.222.231Түйін сөздер:
жартас суреттері, Қазақстан, Ешкіөлмес, араб графикалы мәтін, қазақ этнографиялық кезеңі, Орталық Азиядағы сауаттылықАннотация (түйіндеме)
XIX ғ. тән араб графикалы мәтін мен бірнеше қазақ этнографиялық жартас суреттері Ешкіөлместегі (Қазақстан, Алматы облысы) 5-алқабтан табылған еді. Араб графикалы мәтін 12 әріптен тұрады және оны жазған адам туралы емес, табиғат пейзажының сипаттамасы немесе топонимнің атауы болуы мүмкін. Бұл жазба жануар бейнесі мен жазу арасындағы байланыс туралы мәселені көтереді, әрі зооморфты жартас суреттерімен байланыстырады. Сонымен қатар, бұл жазба және де басқа көптеген абар тіліндегі жазулар Қазақстанда, сондай-ақ Қырғызстанда Кеңес Одағы сауатсыздықты жою науқанын бастағанға дейін тіпті қарапайым тұрғындар да жаза алғанын көрсетеді. Осы себепті кеңестік кезеңге дейінгі Орталық Азияның сауатсыз болғаны күмән тудырады. Бұл мақалада қазақ этнографиялық кезеңіндегі бұрынғы петроглифтердің әсерін көру үшін осы жердегі қазақ этнографиялық гравюралары бар тағы екі жазықтық талданады.
Библиографиялық сілтемелер
Bazylkhan, N., Zheleznyakov, B., Hermann, L., Zhambulatov, K., 2013. In: Izvestiya MON RK. Ser. obshchestv. nauk (News of the Ministry of Education and Sciences of the Republic of Kazakhstan. Ser. societies. sciences), 3 (289), 152-155 (in Russian).
Baipakov, K. M., Maryashev, A. N., Potapov, S. A., Goryachev, A. A. 2005. Petroglify v gorakh Eshkiolmes (The petroglyphs in the Eshkiolmes mountains). Almaty: “OST-XXI vek” Publ. (in Russian, Kazakh and English).
Zheleznyakov, B., Hermann, L., Bazylkhan, N. 2019. In: Istoriya i archeologiya Semirechiya (The history and archaeology of the of Seven Rivers), 6, 234-239 (in Russian).
Kasanov, Z. I., Kan, G. V., Rogozhinskiy, A. E. 2017. Simvoly Tyurskoi epokhi (Symbols of the Turkic Era). Almaty: “Service Press” Publ. (in Russian).
Maryashev, A. N., Goryachev, A. A. 2002. Naskalnie izobrazheniya Semiretschya (Rock Art of Semirechie). Almaty: “Gylym” Publ. (in Russian).
Maryashev, A. N., Rogozhinskiy, A. E. 1991. Naskalnie izobrazheniya v gorakh Eshkiolmes (Rock carvings in the Eshkiolmes mountains). Alma-Ata: “Gylym” Publ. (in Russian).
Novozhenov, V. A., Rogozhinskiy, A. E. 2019. In: Istoriya i archeologiya Semirechiya (History and archeology of Semirechye), 6, 170-196 (in Russian).
Rogozhinskiy, A. E. 2011. Petroglify arheologicheskogo landshafta Tamgaly (Peroglyphs of the Archaeological landscape of Tamgaly). Almaty (in Russian and English).
Samashev, Z., Zhetibayev, Zh. 2005. Kazak Petroglifteri (Kazakh petroglyphs). Almaty: “il-Tekh-Kitap” Publ. (in Kazakh).
Hermann, L. 2018. In: INORA, 82, 11-16 (in French and English).
Hermann, L. 2019. In: INORA, 83, 14-24 (in French and English).
Hermann, L. 2020. In: Jacobson-Tepfer, E., Novozhenov, V. A. (eds.). Rock Art Chronicles of Golden Steppe from Karatau to Altai, 2, Almaty, 180-184 (in English)
Novozhenov, V. A. 2020. Rock art Chronicles of Golden Steppe:Model of communication in Antiquity and Early Middle Ages, 1. Almaty: UNESCO center for the Rapprochement of Cultures (in English).
Sala, R., Deom, J. M., 2005. Petroglyphs of South Kazakhstan. Аlmaty: the Geoarchaeology Laboratory of the al Farabi Kazakh National University (in English).
UNESCO. 2021. URL: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6563/ (accessed 02.06.2023) (in English).
Werth, N. 1986. In: Vingtième siècle. Revue d’histoire, 10, 19-36 (in French).
Zubeer, A. R., Darakhshan, A. 2020. In: The Journal of Central Asian Studies, 26/27, 35-46 (in English).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2023 Luc Hermann, Napil Bazylkhan
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
