Далалық және орманды дала Алтай ескерткіштері материалдарындағы «Доңғал типті» керамика
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2023.3.21.32.47Түйін сөздер:
Батыс Сібірдің оңтүстігі, далалық және орманды дала Алтайы, соңғы қола дәуірі, қоладан темірге өтпелі кезең, қоныстар, қыш бұйымдар, «Дөңғал түрі», ою-өрнек, техникалық және технологиялық талдау, археологияАннотация (түйіндеме)
Жұмыста орманды дала мен далалық Алтайдағы кейінгі қола дәуірі және қоладан темірге ауысу кезеңінің қоныстарынан шыққан «Донгал типті» керамикаларды зерттеу нәтижелері талқыланады. Калиновка-II, Рублево-VI, Жарково-3, Бурла-3 елді мекендерінің материалдарынан алынған деректер негізінде ыдыстардың формаларын, әшекейлеу әдістері мен аймақтарын, мотивтерді сипаттауды қамтитын жалпылама сипаттама жасалады. декорда, шикізатта және қалыптау массаларында қолданылатын композициялар. Талдаудың белгіленген бағыттарының әрқайсысына статистикалық есептеулер жүргізіледі. Ескерткіштер арасында алынған мәліметтер салыстырылады. Нәтижесінде аймақтың жекелеген кешендерінің керамикаларының ортақ және жеке ерекшеліктері, Құлындының әр жерінен жинақталған коллекциялардағы жергілікті айырмашылықтар анықталады, алынған мәліметтер Қазақстан кешендерімен салыстырылады. Автор екі өңірдің ескерткіштерінен табылған доңғал типті керамикалық бұйымдардың пішіні мен ою-өрнегі жағынан ұқсастығы жоғары деңгейде деген тұжырымға келеді. Техникалық және технологиялық тұрғыдан алғанда, ең алдымен аймақтардың географиялық ерекшеліктеріне байланысты ұқсастықтар да, айырмашылықтар да атап өтіледі. Зерттеу нәтижелері бойынша екі аймақтың – Алтай мен Қазақстанның дамуының біртұтас векторы, тұрғындардың тұрақты байланыстары, оның өзара әрекеттесуі мен өзара енуі туралы қорытынды жасалады.
Библиографиялық сілтемелер
Beisenov, A. Z., Loman, V. G. 1999. In: Kompleksnyye obshchestva iz Tsentralnoy Yevrazii v III–I tys. do n.e.: regionalnyye osobennosti v svete universalnykh modeley (Complex Societies from Central Eurasia in the 3rd–1st Millennium BC: Regional Peculiarities in the Light of Universal Models). Chelyabinsk; Arkaim: Chebyabinsk University, 223-225 (in Russian).
Beisenov, A. Z., Loman, V. G. 2009. Drevniye poseleniya Tsentralnogo Kazakhstana (Ancient settlements of Central Kazakhstan). Almaty: "Inzhu-Marzhan" Publ. (in Russian).
Beisenov, A. Z., Loman, V. G., Kasenalin, A. E. 2013. In: Beisenov, A. Z. (ed.). Begazy-dandybayevskaya kultura stepnoy Yevrazii (Begazy-Dandybay culture of steppe Eurasia). Almaty: Margulan Institute of Archaeology, 59-73 (in Russian).
Varfolomeev, V. V. 1987. In: Evdokimov, V. V. (ed.). Voprosy periodizatsii arkheologicheskikh pamyatnikov Tsentralnogo i Severnogo Kazakhstana (Issues of periodization of archaeological sites of Central and Northern Kazakhstan). Karaganda: Karagandy State University, 56-68 (in Russian).
Varfolomeev, V. V. 1991. Saryarka v kontse bronzovoy epokhi: avtoref. dis. … kand. ist. Nauk (Saryarka at the end of the Bronze Age: abstract dis. … cand. hist. sciences. Alma-Ata (in Russian).
Varfolomeev, V. V. 2014a. In: Beisenov, A. Z., Varfolomeev, V. V., V. G., Kasenalin, A. E. Pamyatniki begazy-dandybayevskoy kultury Tsentralnogo Kazakhstana (Monuments of the Begazy-Dandybay culture of Central Kazakhstan). Almaty: Margulan Institute of Archaeology, 143-165 (in Russian).
Varfolomeev, V. V. 2014b. In: Beisenov, A. Z., Varfolomeev, V. V., V. G., Kasenalin, A. E. Pamyatniki begazy-dandybayevskoy kultury Tsentralnogo Kazakhstana (Monuments of the Begazy-Dandybay culture of Central Kazakhstan). Almaty: Margulan Institute of Archaeology, 82-142 (in Russian).
Varfolomeev, V. V., Loman, V. G., Evdokimov, V. V. 2017. Kent – gorod bronzovogo veka v tsentre kazakhskikh stepey (Kent – a Bronze Age city in the center of the Kazakh steppes). Astana: Kazakh Research Institute of Culture (in Russian).
Voyakin, D. A., Usmanova, E. R. 2023. Gorno-metallurgicheskiy kompleks Bozshakol 1 (Mining and metallurgical complex Bozshakol 1). Almaty: ICAI (in Russian).
Evdokimov, V. V. 1987. In: Dobzhansky, V. N. (ed.). Problemy arkheologii stepnoy Yevrazii (Problems of the archaeology of steppe Eurasia). Kemerovo, 101-103 (in Russian).
Ivanov, G. E. 1993. In: Kiryushin, Yu. F., Shamshin, A. B. (ed.). Kultura narodov yevraziyskikh stepey v drevnosti (Culture of the peoples of the Eurasian steppes in antiquity). Barnaul: Altay State University, 132-146 (in Russian).
Ivanov, G. E. 2000. Svod pamyatnikov istorii i kultury Mamontovskogo rayona (k 220-letiyu s. Mamontovo) (Code of monuments of history and culture of the Mamontovsky district (to the 220th anniversary of the village of Mamontovo)). Barnaul: Publishing House of JSC "Altai Printing Plant" (in Russian).
Ivanov, G. E. 2016. Altayskaya derevnya na perekrestkakh istorii: letopis Mamontovskogo rayona (Altai village at the crossroads of history: chronicle of the Mamontovsky district). Barnaul: “Azbuka” Publ. (in Russian).
Kiryushin, Yu. F., Ivanov, G. E., Udodov, V. S. 1990. In: Kiryushin, Yu. F. (ed.). Problemy arkheologii i etnografii Yuzhnoy Sibiri (Problems of Archaeology and Ethnography of Southern Siberia). Barnaul, 104-128 (in Russian).
Kiryushin, Yu. F., Ivanov, G. E., Shamshin, A. B., Papin, D. V., Fedoruk, A. S., Rednikov, A. A. 2007. In: Polevyye issledovaniya v Verkhnem Priobiye i na Altaye. 2006: Arkheologiya, etnografiya, ustnaya istoriya (Field research in the Upper Ob river region and Altai. 2006: Archaeology, ethnography, oral history), 3, 26-33 (in Russian).
Kiryushin, Yu. F., Papin, D. V., Fedoruk, A. S. 2009. In: Problemy arkheologii, etnografii i antropologii Sibiri i sopredelnykh territoriy (Problems of archaeology, ethnography and anthropology of Siberia and adjacent territories), XV, 275-280 (in Russian).
Kiryushin, Yu. F., Fedoruk, A. S., Papin, D. V. 2008. In: Problemy arkheologii, etnografii i antropologii Sibiri i sopredelnykh territoriy (Problems of archaeology, ethnography and anthropology of Siberia and adjacent territories), XIV, 169-174 (in Russian).
Loman, V. G. 1987. In: Evdokimov, V. V. (ed.). Voprosy periodizatsii arkheologicheskikh pamyatnikov Tsentralnogo i Severnogo Kazakhstana (Issues of periodization of archaeological sites of Central and Northern Kazakhstan). Karaganda, 115-129 (in Russian).
Loman, V. G. 1989. In: Derevyanko, A. P. (ed.). Aktualnyye problemy metodiki zapadnosibirskoy arkheologii (Actual problems of methodology of West Siberian archaeology). Novosibirsk, 78-80 (in Russian).
Loman, V. G. 1991. In: Kratkiye soobshcheniya Instituta arkheologii (Brief Communications of the Institute of Archaeology), 203, 47-53 (in Russian).
Loman, V. G. 2003b. In: Melnychuk, A. F. (ed.). Mezhdunarodnoye (XVI Uralskoye) arkheologicheskoye soveshchaniye (International (16th Ural) archaeological meeting). Perm, 82-84 (in Russian).
Papin, D. V., Loman, V. G., Stepanova, N. F., Fedoruk, A. S. 2015. In: Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovaniy (Theory and practice of archaeological research), 2 (12), 115-143 (in Russian).
Papin, D. V., Stepanova, N. F., Fedoruk, A. S. 2018. In: Vestnik arkheologii, antropologii i etnografii (Bulletin of archaeology, anthropology and ethnography), 3 (42), 19-31 (in Russian).
Papin, D. V., Fedoruk, A. S. 2007. In: Ekologiya drevnikh i traditsionnykh obshchestv (Ecology of ancient and traditional societies), 3, 121-124 (in Russian).
Papin, D. V., Fedoruk, A. S., Loman, V. G., Stepanova, N. F. 2016. In: Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovaniy (Theory and practice of archaeological research), 3 (15), 102-125 (in Russian).
Papin, D. V., Fedoruk, A. S., Loman, V. G., Stepanova, N. F. 2021. In: Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovaniy (Theory and practice of archaeological research), 2 (33), 175-192 (in Russian).
Sitnikov, S. M. 2015. Kultura sargarinsko-alekseyevskogo naseleniya lesostepnogo i stepnogo Altaya (Culture of the Sargarin-Alekseevsky population of the forest-steppe and steppe Altai. Barnaul: Altay State Pedagogical University (in Russian).
Stepanova, N. F. 2010. In: Tsetlin, Yu. B., Salugina, N. P., Vasilieva, I. N. (eds.). Drevneye goncharstvo: itogi i perspektivy izucheniya (Ancient pottery: results and perspectives of the study). Moscow: Institute of Archaeology RAS, 117-125 (in Russian).
Stepanova, N. F. 2015. In: Samarskiy nauchnyy vestnik (Samara Scientific Bulletin), 4 (13), 90-95 (in Russian).
Stepanova, N. F. 2017. In: Problemy arkheologii, etnografii i antropologii Sibiri i sopredelnykh territoriy (Problems of archaeology, ethnography and anthropology of Siberia and adjacent territories), XXIII, 401-404 (in Russian).
Fedoruk, A. S., Ivanov, G. E., Stepanova, N. F. 2022. In: Problemy arkheologii, etnografii, antropologii Sibiri i sopredelnykh territoriy (Problems of archaeology, ethnography, anthropology of Siberia and adjacent territories), XXVIII, 778-786 (in Russian).
Frolov, Ya. V., Vedyanin, S. D., Izotkin, S. L. 1999. In: Shamshin, A. B. (ed.). Mikhaylovskiy rayon: ocherki istorii i kultury (Mikhailovsky district: essays on history and culture). Barnaul, 66-69 (in Russian).
Frolov, Ya. V., Papin, D. V., Shamshin, A. B. 2002. In: Kiryushin, Yu. F., Tishkin, A. A. (eds.). Severnaya Yevraziya v epokhu bronzy: prostranstvo, vremya, kultura (Northern Eurasia in the Bronze Age: space, time, culture). Barnaul: Altay University, 135-139 (in Russian).
Frolov, Ya. V., Papin, D. V. 2004. In: Kiryushin, Yu. F., Tishkin, A. A. (eds.). Kompleksnye issledovaniya drevnih i sovremennyh obshchestv Evrazii (Comprehensive Studies of Ancient and Modern Societies of Eurasia). Barnaul: Altay University, 31-42 (in Russian).
Shamshin, A. B., Duda, Ya. V., Izotkin, S. L., Sitnikov, S. M., Tsivtsina, O. A., Chenskikh, O. A. 1999. In: Shamshin, A. B. (ed.). Mikhaylovskiy rayon: ocherki istorii i kultury (Mikhailovsky district: essays on history and culture). Barnaul, 29-41.
Shamshin, A. B., Papin, D. V., Merts, V. K. 2000. In: Moiseev, V. A. (ed.). Vostokovednyye issledovaniya na Altaye (Oriental Studies in Altai), II, 5-20 (in Russian).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2023 Александр Федорук
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
