Таңбалы петроглифтерін консервациялаудың қалыптасу тарихы
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2024.1.23.305.349Түйін сөздер:
археология, консервация, Таңбалы, петроглифтер, антропогендік зақымдануды бүркемелеу, жасанды патиналау, жоғалған тұстарды толтыруАннотация (түйіндеме)
Мақалада консервациялау жұмыстарын қаржыландыру мерзіміне сәйкес үш кезеңге бөлінген Таңбалы петроглифтерін консервациялаудың қалыптасу тарихы баяндалған. Бірінші кезеңде (1990–1993) қазіргі уақытта жасанды тастар дайындау барысында байланыстырғыш ретінде қолданылып жүрген желім құрамы жасалды және ескерткіштерде сыналды. Жұмыстың екінші кезеңінде (2002–2006) ЮНЕСКО жобалары аясындағы халықаралық ауқымды ынтымақтастықтың арқасында Таңбалы петроглифтерін консервациялау стратегиясы әзірленді; петроглифтерді консервациялау үшін әлемдік тәжірибеде қолданылатын негізгі құрамдар мен әдістерді сынап көру үшін эксперименттік жұмыстар жүргізілді; Таңбалыға қолдануға болатын материалдар анықталды. Үшінші кезеңнің (2008–2013) міндеті алдыңғы кезеңдердің нәтижелері негізінде петроглифтерді тәжірибе жүзінде консервациялау болды. Ғылыми-реставрация жұмыстары барысында консервациялауды құжаттаудың жекелеген жаңа түрлері, жаңа әдістер мен технологиялар жасалып, консервациялау тактикасы анықталды. Жұмыстың үшінші кезеңі Таңбалы петроглифтерін консервациялаудың соңғы кезеңі болды. Мақалада петроглифтердің жағдайын сипаттаған далалық зерттеу формаларына бұрын жарияланбаған толықтырулар енгізілген, басқа ескерткіштердегі соған ұқсас жұмыстарда қолдануға болатын, уақыт сынынан өткен әдістер, құрамдар мен құрылымдар егжей-тегжейлі сипатталған.
Библиографиялық сілтемелер
Ageeva, E. N. 2003. Konservatsiya i restavratsiya skulptury iz kamnya. Uchebnoe posobie (Conservation and restoration of stone sculptures. Study guide). Moscow: Russian State University of the Humanities (in Russian).
Ageeva, E. N. 2005. In: Devlet, E. (ed.). Mir naskalnogo iskusstva (The world of rock art). Moscow: Institute of Archaeology RAS, 17-21 (in Russian).
Ageeva, E. N., Kochanovich, A. V. 2005. Otchyot po konservatsionnomu treningu, prohodivshemu v Kazahstane i Kyrgyzstane (Report on conservation training held in Kazakhstan and Kyrgyzstan. Moscow). Archive of the L.F. Charlina. (in Russian).
Ageeva, E. N., Rebrikova, N. L., Kochanovich, A. V. 2004. In: Rogozhinskiy, A. E. (ed.). Pamyatniki naskalnogo iskusstva Tsentralnoy Azii. Obshchestvennoe uchastie, menedzhment, konservatsiya, dokumentatsiya (Rock art monuments of Central Asia. Public participation, management, conservation, documentation). Almaty: “Iskander” Publ., 116-121 (in Russian).
Altynbekov, K. 2014. Vozrozhdennye sokrovishcha Kazahstana: opyt nauchnoy restavratsii (Revived treasures of Kazakhstan: the experience of scientific restoration). Almaty: “Ostrov Krym” Publ. (in Russian).
Altynbekov, K., Charlina, L. F. 2011a. In: Zhanpeis, E. Z. (ed.). Sbornik materialov Mezhdunarodnogo seminara-treninga po istoriko-kulturnomu naslediyu stran SNG (Collection of materials of the International training seminar on the historical and cultural heritage of the CIS countries). Almaty: “Aruna” Publ., 94-99 (in Russian).
Altynbekov, K., Charlina, L. F. 2011b. In: Naskalnoe iskusstvo v sovremennom obshchestve (Rock art in modern society). Vol. 1. Kemerovo: “Kuzbassvuzizdat” Publ., 167-172 (in Russian).
Altynbekov, K., Charlina, L. F., Altynbekova, E. K. 2022. In: Kazakstan arheologiyasy (Kazakhstan Archeology), 1 (15), 126-145 (in Russian).
Altynbekova, E. 2017. In: Kulikov, F. I. (ed.). Istoriya i kultura narodov Yugo-Zapadnoy Sibiri i sopredelnyh regionov (Kazahstan, Mongoliya, Kitai) (History and culture of the peoples of Southwestern Siberia and adjacent regions (Kazakhstan, Mongolia, China)). Gorno-Altaysk: Gorno-Altaysk State University, 9-17 (in Russian).
Antonyan, A. S. 2006. Restavratsiya skulptury iz kamnya. Metodicheskie rekomendatsii (Restoration of a stone sculpture. Methodological recommendations). Moscow: “SkanRus” Publ. (in Russian).
Aubekerov, B. Z. 2011. Zaklyuchenie po obsledovaniyu bloka s petroglifami na III gruppe (Conclusion on the examination of the block with petroglyphs in group III). Archive of the Scientific-research “Ostrov Krym” (in Russian).
Kiryanov, A. V. 1960. Restavratsiya arheologicheskih predmetov (Restoration of archaeological objects). Moscow: USSR Academy of Sciences (in Russian).
Lebel, M. N. 1984. In: Hudozhestvennoe nasledie. Hranenie. Issledovanie. Restavraciya (Art heritage. Keeping. Research. Restoration), 9 (39), 135-151 (in Russian).
Miklashevich, E. A., Muhareva, A. N. 2011. In: Bobrov, V. V., Sovetova, O. S., Miklashevich, E. A. (eds.). Drevnee iskusstvo v zerkale arheologii (Ancient Art reflected in the archaeology materials). Kemerovo: “Kuzbassvuzizdat” Publ., 233-249 (in Russian).
In: Archive of the Kazrestavratsiya. D. 579/2 (in Russian).
Popov, A. V., Barabash, Y. A. et al. 1992. In: Archive of the Kazrestavratsiya. D. 579/4 (in Russian).
Rebrikova, N. L. 2004. In: Rogozhinskiy, A. E. (ed.). Pamyatniki naskalnogo iskusstva Tsentralnoy Azii. Obshchestvennoe uchastie, menedzhment, konservatsiya, dokumentatsiya (Rock art monuments of Central Asia. Public participation, management, conservation, documentation). Almaty, 123-127. (in Russian).
Rebrikova, N. L. 2020. URL: https://www.gosniir.ru/library/articles/conservation.aspx (accessed: 12/02/2024) (in Russian).
Rogozhinskiy, A. E. 1992. In: Archive of the Kazrestavratsiya. D. 579/B-1 (in Russian).
Rogozhinskiy, A. E. 2011. Petroglify arheologicheskogo landshafta Tamgaly (Petroglyphs of the archaeological landscape of Tamgaly). Almaty (in Russian).
Rogozhinskiy, A. E. 2022. In: Ongar, A., Baitanayev, B. A., Sitdikov, A. G., Voyakin, D. V. (eds.). Proceedings of the 5th International Congress of Archaeology of the Eurasian Steppes. In 5 vol. Vol. 5. Almaty; Turkestan: Margulan Institute of Archaeology, 34-52 (in Russian).
Rogozhinskiy, A. E., Khorosh, E. H., Charlina, L. F. In: Rogozhinskiy, A. E. (ed.). Pamyatniki naskalnogo iskusstva Tsentralnoy Azii. Obshchestvennoe uchastie, menedzhment, konservatsiya, dokumentatsiya (Rock art monuments of Central Asia. Public participation, management, conservation, documentation). Almaty, 156-161 (in Russian).
Urbushev, A. U., Konstantinov, N. A., Makarova, A. S., Lobzova, R. V. 2021. In: Arheologiya Evraziyskih stepey (Archaeology of the Eurasian Steppes), 6, 325-337 (in Russian).
Fedoseeva, T. S, Belyaevskaya, O. N. 2016. Restavratsionnye materialy (Restoration materials). Moscow: “Indrik” Publ. (in Russian).
Charlina, L. F., Ripinskaya, E. N., Sagingalieva, N. N. 1992. In: Archive of the Kazrestavratsiya. D. 579/6 (in Russian).
Charlina, L. F., Ripinskaya, E. N., Taipina, N. N. 1991. In: Archive of the Kazrestavratsiya. D. 579/1 (in Russian).
Charlina, L. F., Yatsenko, E. L., Rogozhinskiy, A. E., Iskakov, K. T. 2004. . In: Rogozhinskiy, A. E. (ed.). Pamyatniki naskalnogo iskusstva Tsentralnoy Azii. Obshchestvennoe uchastie, menedzhment, konservatsiya, dokumentatsiya (Rock art monuments of Central Asia. Public participation, management, conservation, documentation). Almaty, 128-133 (in Russian).
Sheinina, E. G., Vinokurova, M. P. 2002. Metodika restavratsii monumentalnoy zhivopisi iz arheologicheskih raskopok (The technique of restoration of monumental paintings from archaeological excavations). Saint Petersburg: State Hermitage (in Russian).
Yatsenko, E. L. 2002. In: Archive of the Kazrestavratsiya. D. 579/9 (in Russian).
Elvidge, C. D., Moore, C. D. 1980. In: Studies in Conservation, 25, 108-117 (in English).
Hygen, A.-S. 2011. In: Naskalnoe iskusstvo v sovremennom obshchestve (Rock art in modern society). Vol. 1. Kemerovo: “Kuzbassvuzizdat” Publ., 233-249 (in English).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Чарлина Л.Ф.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
